امکان سنجی تأثیر مدیریت آبخیز بر سطح آب زیرزمینی(مطالعه موردی: حوضه ایسین)

نیاز فزاینده به منابع آب در ایران، موجب بهره برداری بی رویه و سبب بر هم زدن تعادل طبیعی منابع آب زیرزمینی شده است. با توجه به اینکه استان هرمزگان یکی از مناطق کم باران کشور محسوب می شود، آبهای سطحی قادر به تأمین نیاز آبی استان نمی باشد. حوزه آبخیز ایسین با مساحت 5/47793 هکتار در حاشیه شمالی خلیج فارس قرار گرفته است. این حوضه جهت تأمین آب مصرفی، نیاز مستمر به استفاده از منابع آب زیرزمینی منطقه دارد. بنابراین، با افت سطح آب زیرزمینی روبرو شده و این روند تا کنون رو به تشدید بوده است. در این پژوهش پس از جمع آوری اطلاعات مربوط به مدیریت آبخیز در حوضه ی ایسین و شناخت ویژگی های طبیعی و تجزیه و تحلیل آن، حالتهای مختلفی که طی سالهای آتی ممکن است بدون مدیریت آبخیز و همراه با مدیریت آبخیز انجام گیرد، پیش بینی شده است. بدین منظور با تدوین 4 سناریو و تحلیل نتایج آن مشخص شد، در صورتی که مدیریت آبخیز در حوضه اعمال گردد مقادیر آب نفوذ یافته تقریباً یک و نیم برابر مقادیر آب نفوذ یافته در زمانی می باشد که هیچگونه مدیریتی در حوضه اجرا نشود.نتایج حاصل از تجزیه وتحلیل سناریوها نشان می دهد که مدیریت آبخیز جهت افزایش سطح آب زیرزمینی در حوضه ی ایسین نیازمند یک برنامه ریزی جامع جهت حل مشکل افت سطح آب زیرزمینی و یا به حداقل رساندن اثرات ناشی از آن می باشد. این مهم نه تنها در کوتاه مدت جوابگو نمی باشد بلکه باید برای یک بازه زمانی طولانی مدت طرح ریزی شود و در کنار آن تمام روشهای حفظ، نگهداری و ترمیم صورت گیرد. همچنین نتایج نشان داد که اگر در حوضه ایسین مدیریت آبخیز را اجرا شود و عملیات اصلاحی پیشنهادی یعنی حوضچه های تغذیه ای، تورکینست، بند خاکی، بندسار، هلالی آبگیر، سدهای خشکه چین و سدهای گابیونی به همراه عملیات بیولوژیک احداث شود، به شرطی که هر ساله در منطقه پایش صورت گیرد و خرابی های احتمالی مورد ترمیم قرار گیرند و رسوبات جمع شده در پشت سازه ها لایروبی شوند، به طور متوسط در سالهای خشک 72/1 و در سالهای تر 63/6 میلیون متر مکعب در سال، آب از طریق بارش به سطح آبهای زیرزمینی حوضه ی ایسین افزوده خواهد شد. بدین ترتیب بر اساس سابقه تحقیق جمع آوری شده و اطلاعات بدست آمده در رابطه با شرایط طبیعی حوضه ی ایسین و همچنین تجزیه و تحلیل سناریو های پیش بینی کننده، فرضیه تحقیق مورد تأیید قرار می گیرد. می توان گفت با اعمال مدیریت آبخیز در یک بازه زمانی طولانی مدت، وضعیت آبهای زیرزمینی حوضه ی ایسین بهبود خواهد یافت که این امر مهم نیازمند همکاری جمعی و کار گروهی متخصصان و سازمانهای مختلف می باشد. بنابراین لازم است که سازمان جهاد کشاورزی استان هرمزگان، شرکت آب منطقه ای استان، اداره کل حفاظت محیط زیست استان با اداره کل منابع طبیعی استان همکاری و هماهنگی کامل داشته باشند. علاوه بر آن اجرای طرحهای آبخیزداری باید با مشارکت و همکاری کشاورزان و ساکنان حوضه همراه باشد. زیرا هیچ طرح آبخیزداری بدون حمایت ساکنان حوضه با موفقیت به اجرا در نمی آید.